Gezamenlijk advies van het Platform Kinderen op de vlucht en DEI-Belgique aan de Commissie Migratiewetboek

Het doel van het nieuwe Migratiewetboek is de regels inzake verblijf en opvang leesbaarder en coherenter te maken, rekening houdend met de relevante Europese en internationale regelgeving en rechtspraak. De Commissie Migratiewetboek zal ook lacunes in de regelgeving opsporen en voorstellen voor verbeteringen doen, met bijzondere aandacht voor het bevorderen van de rechtszekerheid. Een belangrijke doelgroep mag in dit nieuwe wetboek niet worden vergeten: kinderen in migratie.

Kinderen maken immers een groot deel uit van de mensen op wie de migratieregelgeving van toepassing is. Een kwart van de in 2019 in België geregistreerde verzoeken om internationale bescherming had betrekking op minderjarigen, waarvan 4% op niet-begeleide minderjarige vreemdelingen (verder “NBMV”) en 22% op kinderen in gezinnen.[1]

Zowel kinderen in gezinnen als niet-begeleide minderjarigen die rechtstreeks door migratie worden betroffen, zien de eerbiediging van hun grondrechten afhangen van talrijke administratieve en gerechtelijke procedures. Ondanks enige vooruitgang blijven deze procedures over het algemeen echter slecht aangepast aan hun situatie. De codificatie van de wetgeving betreffende de opvang, de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen lijkt derhalve een uitgelezen kans om deze tekortkomingen te verhelpen.

Kinderen in migratiesituaties worden immers geconfronteerd met complexe besluitvormingsprocedures en talrijke obstakels om toegang te krijgen tot zorg of een beschermingsstatus zoals die momenteel georganiseerd worden. Er wordt binnen de verschillende administratieve en gerechtelijke systemen ook niet voldoende rekening gehouden met hun ontwikkelingsbehoeften op lange termijn. Het is daarom noodzakelijk dat in het nieuwe wetboek ten volle rekening wordt gehouden met het specifieke karakter van kinderen in migratiesituaties.

De eerbiediging van hun grondrechten, zoals vastgelegd in het Internationaal Verdrag inzake de rechten van het kind (verder “IVRK”), moet een prioriteit worden in de wetgeving, met als hoofddoel hun eenvoudige, begrijpelijke procedures, maar vooral meer rechtszekerheid te garanderen.

De bescherming van de rechten van deze kinderen houdt ook in dat de grote principes[2] van de Richtsnoeren van het Comité van Ministers van de Raad van Europa voor kindvriendelijke justitie moeten worden toegepast. Deze richtsnoeren kunnen een belangrijke inspiratiebron zijn bij het opstellen van het nieuwe wetboek, aangezien zij de sleutels vormen tot kindvriendelijke justitie en centraal moeten staan in elke procedure waarbij kinderen betrokken zijn. Zij moeten daarom worden toegepast in alle internationale beschermingsprocedures waarbij kinderen betrokken zijn, ongeacht of zij deel uitmaken van een gezin dan wel niet-begeleid zijn.

Dit advies is het resultaat van een gezamenlijke oefening van het Platform Kinderen op de vlucht en Défense des Enfants International (DEI) - Belgique.

Om dit advies op te stellen werd een groot aantal bronnen geraadpleegd. In de eerste plaats zijn verschillende bevindingen afkomstig uit onderzoek dat de beide auteurs, leden van het Platform Kinderen op de vlucht of andere partners reeds over kinderen in migratiesituaties verricht hebben. In deze studies wordt gewezen op de obstakels waarmee kinderen worden geconfronteerd en worden aanbevelingen gedaan om hun opvang en omkadering te verbeteren.  

Voorts heeft een multidisciplinair overleg, waaraan verschillende professionals uit de academische, de juridische en de verenigingswereld deelnamen, het mogelijk gemaakt verder te reflecteren over de integratie van de kinderrechten in het Migratiewetboek. Deze uitwisseling heeft concrete punten aan het licht gebracht, die in dit advies zijn opgenomen. Wij danken alle deelnemers hartelijk voor hun suggesties en bijdragen.

Naast de ledenorganisaties van het Platform Kinderen op de vlucht en DEI-Belgique hebben ook de Ligue des droits humains (LDH) en het Centre interdisciplinaire des droits de l'enfant (CIDE), die actief aan het overleg hebben deelgenomen, dit advies ondertekend.

Dit advies is niet exhaustief, wij hebben ons geconcentreerd op enkele belangrijke beginselen van de rechten van het kind en wij hebben ervoor gekozen enkele obstakels voor de verwezenlijking van deze rechten aan de orde te stellen binnen het huidige rechtskader van de Vreemdelingen- en Opvangwet. Verschillende ledenorganisaties van het Platform Kinderen op de vlucht werden eveneens benaderd door de Commissie Migratiewetboek, wij verwijzen dan ook naar hun bijdragen die in complementariteit met dit advies gelezen moeten worden: Vluchtelingenwerk Vlaanderen, CIRÉ, Kinderrechtencommissariaat, MOVE – Voorbij detentie van migranten, Federaal Migratiecentrum - MYRIA, Centrum voor de Sociale Studie van Migratie en Vluchtelingen (CESSMIR) van de Universiteit Gent, UNHCR, NANSEN, de “Commission Etrangers” van de Ligue des droits humains, enz.